Dieta lekkostrawna lub inaczej łatwo strawna zalecana jest przede wszystkim w przypadku niektórych chorób oraz podczas rekonwalescencji pacjenta. Wbrew obiegowej opinii nie jest to dieta odchudzająca – powinna bazować na ilości kalorii odpowiadającej dobowemu zapotrzebowaniu kalorycznemu. Co jeść na diecie lekkostrawnej?
Dieta lekkostrawna: prawdy i mity
O tym, że powinniśmy być na diecie lekkostrawnej najczęściej słyszymy od lekarza. Dieta ta jest stosowana u pacjentów:
- ze stanami zapalnymi błony śluzowej żołądka i jelit;
- chorych na nowotwory przewodu pokarmowego;
- z nadmierną pobudliwością jelita grubego;
- z chorobą nerek i dróg moczowych;
- z infekcjami przebiegającymi z wysoką gorączką;
- z chorobami płuc oraz przewlekłymi chorobami układu oddechowego;
- w okresie rekonwalescencji po przebytych zabiegach bądź operacjach;
- długo leżących oraz tych w podeszłym wieku.
Mimo, że zastosowanie diety łatwo strawnej jest bardzo szerokie, na jej temat narosło wiele mitów i fałszywych przekonań:
MIT 1: Można smażyć produkty, ale bardzo krótko
Nieprawda. Podczas diety lekkostrawnej nie należy spożywać produktów smażonych. Posiłki powinny być gotowane na parze lub w wodzie, pieczone w folii aluminiowej, pergaminie albo naczyniu z pokrywką.
MIT 2: Należy całkowicie wykluczyć z diety produkty zawierające błonnik
Ograniczyć, ale nie wykluczyć. Duża ilość błonnika pęcznieje w żołądku, co faktycznie nie jest pożądane w przypadku osób borykających się z zapaleniem błony śluzowej żołądka i jelit lub nowotworami przewodu pokarmowego. Niemniej błonnik pozytywnie wpływa na perystatykę jelit oraz stymuluje procesy fermentacyjne w jelicie grubym dając podłoże do rozwoju odpowiedniej mikroflory bakteryjnej, dlatego nie powinno się z niego całkowicie rezygnować. Zamiast tego należy wybierać młode i delikatne owoce oraz warzywa, a także pamiętać o obieraniu ich ze skórki. Na zawartość błonnika ma też wpływ obróbka termiczna, np. gotowanie. Wskazane jest miksowanie warzyw i owoców oraz podawanie ich w formie przecierów i soków.
MIT 3: Na diecie lekkostrawnej należy ograniczyć liczbę spożywanych kalorii
Dieta łatwo strawna powinna w pełni pokrywać zapotrzebowanie energetyczne organizmu oraz dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych. To nie jest dieta odchudzająca. Trzeba też pamiętać, że zapotrzebowanie kaloryczne organizmu zwiększa się wraz z gorączką. Wzrost temperatury ciała o 1 st. C powoduje wzrost podstawowej przemiany materii o 12%. Wyjątkiem są jedynie pacjenci otyli: w ich przypadku należy zmniejszyć liczbę kalorii.
Różnica pomiędzy dietą lekkostrawną a zbilansowaną dietą osób zdrowych polega m.in. na wyborze produktów łatwo strawnych oraz odpowiedniej obróbce pokarmów. Nie smażymy i nie jemy produktów tłustych. Rezygnujemy z pieczywa pełnoziarnistego na rzecz oczyszczonych produktów zbożowych. Jednak nie zmieniamy nawyków żywieniowych kosztem ilości spożywanych kalorii.
MIT 4: Stosując dietę łatwo strawną nie wolno używać przypraw?
Zakaz ten dotyczy wyłącznie ostrych przypraw. Pozostałe mogą być wykorzystywane tak, jak dotychczas.
MIT 5: Jajka należą do produktów lekkostrawnych?
I tak, i nie. Wszystko zależy od sposobu ich przyrządzenia. Na pewno nie powinno się sięgać po jaja na twardo oraz smażone. Dozwolone są m.in. jajka gotowane w koszulkach oraz na miękko.
Dieta lekkostrawna: co jeść?
Co można jeść na diecie lekkostrawnej? Dieta ta powinna odpowiadać zapotrzebowaniu kalorycznemu danej osoby i w ok. 15% składać się z białka, 30% tłuszczy (w tym tłuszczy nienasyconych) oraz w ok. 55% z węglowodanów. Dania powinny być podawane od razu po przygotowaniu – nie należy przechowywać ich długo w lodówce. Z menu należy wykluczyć produkty wzdymające, bogate w błonnik pokarmowy oraz długo zalegające w żołądku. Niewskazane są smażone, wędzone oraz peklowane potrawy. Dozwolone jest natomiast obsmażenie mięsa na patelni beztłuszczowej, a następnie uduszenie bądź upieczenie w pergaminie. Warzywa można gotować w wodzie lub dusić. Jajka natomiast można smażyć na parze. Warto stosować jak najwięcej potraw rozdrobnionych.
Nie wszystkie tłuszcze są zakazane na diecie lekkostrawnej: można sięgać po bogate w wielonasyceniowe kwasy tłuszczowe olej słonecznikowy, kukurydziany czy olej rzepakowy. Wskazana jest też oliwa z oliwek będąca źródłem jednonasyceniowych kwasów tłuszczowych. Trzeba pamiętać o jednej rzeczy – tłuszcze dodajemy do potraw na zimno.
Tak jak na każdej diecie posiłki powinny być przede wszystkim smaczne i ładnie podane. Jedzenie ma być przyjemnością! Dlatego też należy jeść wolno i w spokojnej atmosferze. Rozłożenie dziennego zapotrzebowania kalorii na 4-5 posiłków pozwoli na podzielenie je na stosunkowo małe porcje, które zapobiegną wyrzutom dużych ilości insuliny po posiłku. Da to też da żołądkowi czas na chwilę wytchnienia między posiłkami, a substancje odżywcze z pokarmu wchłoną się lepiej.
Zobacz też:
Dieta lekkostrawna: dozwolone produkty
- napoje: mleko z niską zawartością tłuszczu, kawa zbożowa z mlekiem, słaba herbata, herbata ziołowa, soki owocowe i warzywne, woda niegazowana, jogurt niskotłuszczowy;
- pieczywo: chleb i bułki pszenne, biszkopty;
- dodatki do kanapek: masło, chudy twaróg, mięso gotowane, chude szynki i wędliny, serek homogenizowany;
- zupy i dodatki do zup: rosół jarski, jarzynowa, ziemniaczana, krupnik. Zupy mogą być doprawione zawiesiną z mąki pszennej i mleka. Można do nich dodać grzanki, kasze, ryż, ziemniaki, lane kluski, biszkopty;
- mięso, drób, ryby: chuda cielęcina, młoda wołowina, królik, kurczak, indyk, chude ryby (np. dorsz, pstrąg, sola, szczupak, mintaj);
- przyprawy: sok z cytryny, cukier, pietruszka, koperek, majeranek, rzeżucha, melisa;
- warzywa: młoda i soczysta marchew, dynia, kabaczki, patisony, pietruszka, seler, pomidory obrane ze skórki;
- owoce: jagodowe, winogrona bez pestek, brzoskwinie, morele, banany, pieczone i gotowane jabłka;
- desery: kisiel, budyń, galaretki owocowe, suflety, musy.
Dieta lekkostrawna: produkty dozwolone w niewielkich ilościach
- napoje: słaba kawa z mlekiem, jogurt i mleko pełnotłuste;
- pieczywo: chleb graham, ciasto drożdżowe, pieczywo pszenne razowe z ziarnami;
- dodatki do kanapek: margaryna, tłusty twaróg, jaja na miękko lub w koszulkach, ryby wędzone, parówki cielęce dobrej jakości;
- zupy i dodatki do zup: chudy rosół z cielęciną, kalafiorowa, ogórkowa, zupy zaciągane żółtkiem;
- mięso, drób, ryby: wołowina, dziczyzna, chuda wieprzowina, ryby morskie;
- przyprawy: ocet winny, sól, pieprz, papryka słodka, bazylia, tymianek, estrogen, kminek;
- warzywa: szpinak, brokuły, fasolka szparagowa, groszek, sałata zielona;
- owoce: wiśnie, śliwki (również suszone), kiwi, melon;
- desery: ciasta z małą zawartością tłuszczu i jaj.
Dieta lekkostrawna: zakazane produkty
- napoje: alkohol, mocne kakao, mocna herbata i kawa, napoje gazowane;
- pieczywo: chleb żytni świeży, chleb razowy, bogaty w błonnik chleb z otrębami;
- dodatki do kanapek: tłuste wędliny, konserwy, smalec, tłuste sery, serek topiony;
- zupy i dodatki do zup: tłuste i zawiesiste zupy jak żurek, flaki, grzybowa. Pikantne zupy lub zaprawione tłustą śmietaną . Te z dodatkiem cebuli, kapusty lub roślin strączkowych.;
- mięso, drób, ryby: gęsi, kaczki, tłusta wieprzowina, tłuste ryby (np. węgorz, łosoś, sum);
- przyprawy: ocet, pieprz, papryka ostra, chilli, cury, ziele angielskie, liść laurowy, gałka muszkatołowa;
- warzywa: wzdymające (cebula, czosnek, pory), suche nasiona roślin strączkowych, rzodkiewka, rzepa, kalarepa;
- owoce: gruszki, daktyle, czereśnie;
- desery: tłuste kremy i torty, czekolada, słodycze zawierające alkohol, orzechy oraz kakao.
Dieta lekkostrawna: przepisy
Zastosowanie diety lekkostrawnej będzie prostsze, jeśli sięgniesz po przykładowy jadłospis. Oto i on!
Dieta lekkostrawna: co na śniadanie?
- 2 jajka ugotowane na miękko
- 2 kromki pieczywa pszennego
- pomidor bez skórki
- 2 plasterki chudego twarogu
Dieta lekkostrawna: co na II śniadanie?
- chudy jogurt
- duszone jabłko
Dieta lekkostrawna: co na obiad?
- gotowana na parze pierś z kurczaka z ryżem i sałatką z tartej marchwi
Dieta lekkostrawna: co na deser?
- budyń
Dieta lekkostrawna: co na kolację?
- zupa krem z dyni z dodatkiem ziemniaków (bez cebuli i ostrych przypraw!)
- grzanki do zupy
Źródła:
“Dieta lekkostrawna” mgr inż. Paula Nagel
“Podstawy żywienia człowieka” Dorota Czerwińska, Edyta Gulińska